Czy parch czy mączniak – jakie zagrożenie w 2022? | UPL
X

Enquire Now

Czy parch czy mączniak – jakie zagrożenie w 2022?

Data: 18 Maj 2022 | Autor: UPL

Tagi: NA

Z pewnością to pytanie będzie nurtować niejednego producenta jabłek. Jednoznacznie nie będzie można stwierdzić czy właśnie parch jabłoni czy też mączniak jabłoni stanowić będzie większe zagrożenie w bieżącym roku. 

mgr inż. gr. Tomasz Sikora, Doradca Techniczny ProNutiva – Drzewa Owocowe, UPL Polska

Z pewnością to pytanie będzie nurtować niejednego producenta jabłek. Jednoznacznie nie będzie można stwierdzić czy właśnie parch jabłoni czy też mączniak jabłoni stanowić będzie większe zagrożenie w bieżącym roku. Presja występowania obydwu patogenów będzie uzależniona od wielu czynników. Należy wziąć pod uwagę przede wszystkim zeszłoroczny sezon 2021 i problemy związane z tymi podstawowymi chorobami jabłoni, a więc: intensywność porażenia, wykonane zabiegi (użyte preparaty chemiczne / dodatkowe przeciwdziałanie), przebieg pogody (wpływ na biologię patogena). Nie bez znaczenia będą również pierwsze zabiegi zapobiegawcze (koniec marca i kwiecień 2022) przeciw parchowi i mączniakowi jabłoni. Ogólna sytuacja z porażeniem obu chorobami będzie zwyczajowo różna w zależności od zlokalizowanych kwater, ich wieku a także uprawianych w nich odmian.

Sytuacja zagrożenia 2022 - parch jabłoni

Wspomnę, że koniec sezonu 2021 odznaczał się idealnymi warunkami do rozwoju grzyba Venturia inaequalis- sprawcy parcha jabłoni. W sierpniu i wrześniu w wielu regionach kraju sadownicy doświadczyli zbytniego nadmiaru wody, co przejawiło się podtopieniami całych kwater i brakiem możliwości wjazdu do sadu w celu wykonania zabiegów ochrony. Okres zbiorów odznaczał się również dniami przekropnymi utrudniającymi lub też umożliwiającymi w ogóle zbiór owoców. To wszystko przełożyło się na silne infekcje wtórne parcha i dlatego w wielu sadach zaobserwowano silne porażenie liści i owoców. Dużym problemem było również występowanie późnego parcha przechowalniczego, którego objawy na owocach zostały już stwierdzone podczas ich zbioru lub w trakcie ich przechowywania. Stadium konidiów występujące na takich porażonych owocach (jeszcze wiszących na drzewie) przenosizą się z kroplami deszczu dalej w obrębie całego drzewa. Można również przypuszczalnie przyjąć (wcześniej stwierdzono to w Niemczech i Holandii), że wraz z ociepleniem klimatu, dodatkowym stadium zimującym mogą być konidia (porażone pędy – na łuskach pąków i pomiędzy nimi), które obok zarodników workowych (askospor), mogą stanowić dodatkowe źródło pierwotnych infekcji. Obecność takiego źródła infekcji w obrębie rozwijających się pąków, to większe zagrożenie, które zmusza do pierwszych zabiegów tuż przed lub w fazie pękania pąków jabłoni (BBCH 06-07). Zjawisko to może (ale niekoniecznie musi) wystąpić w większym nasileniu w sadach, gdzie zbyt późno zostało wykonane cięcie letnie albo po łagodnej, bezmroźnej zimie. Kolejnym aspektem będzie zwrócenie uwagi na „typowe” źródło infekcji jakim są askospory (zarodniki workowe) tworzące się w otoczniach zimujących na opadłych liściach. Zwiększony potencjał infekcyjny parcha bez wątpienia wystąpi w sadach, gdzie zrezygnowano z jesiennego zabiegu mocznikiem z wielu względów (brak jego dostępności / wysoką cenę / w ogóle zaniechanie zabiegu). W takich lokalizacjach trzeba będzie szczególnie zwracać uwagę na minimalny czas zwilżenia liścia (przy określonej temperaturze) do wywołania infekcji pierwotnej przez kiełkujące askospory czyli tzw. tabelę Mills’a wg Mills / Jones (1980 r.) oraz wg Mc Hardy / Gadoury / Stensvand (1997 r.) - poniżej.



Opisane zagadnienie należy uwzględniać przy uprawie odmian bardzo podatnych na parcha: ‘GALA’ i sporty, ‘ALWA’, ‘MUTSU’, ‘LOBO’, ‘LIGOL’, ‘EMPIRE’ czy ‘MELROSE’ oraz podatnych: ‘JONAGOLD’ i sporty, ‘GOLDEN DELICIOUS’, ‘RED DELICIOUS’ i sporty’, ‘IDARED’ i sporty, ‘GLOSTER’ czy ‘FUJI’, żeby nie być później „zaskoczonym” przez tę chorobę.

Zalecenia ochrony 2022

W związku z powyższym należało wykonać do kwitnienia zabiegi przy użyciu:
  • • 2-3-krotnie produkty miedziowe (tlenochlorek / wodorotlenek miedzi) w fazach: od pękania pąków do mysiego ucha (BBCH 07-54). Można było zastosować je w wyższej dawce (3,0-5,0 kg/l/ha - na ograniczenie chorób kory i drewna) w połączeniu z siarką: Suflar / Pennthiol / Microthiol 80 WG / Siarka Pro 80 WG (6,0-8,0 kg/ha - na mączniaka jabłoni i ograniczenie przędziorków czy szpecieli – pordzewiacz / podskórnik jabłoniowy),
  • • fungicyd zawierający dodynę: Syllit 544 SC (1,25 l/ha) / Syllit 65 WP (1,2 kg/ha) w fazie zielony/różowy pąk (BBCH 56-57),
  • • fungicyd zawierający kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) lub fungicyd zawierający ditianon (0,75 kg/ha) w fazach: od różowego pąka do pojawienia się pierwszych kwiatów (BBCH 57-60).

W kwitnienie i zaraz po kwitnieniu należałoby wykonywać zabiegi z uwzględnieniem fungicydów np.:
  • • 1-2-krotnie pirymetanil: Pyrus 400 SC (1,0 l/ha) + kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) w fazach: od początku kwitnienia (10% rozwiniętych kwiatów) do pełni kwitnienia (BBCH 61-66),
  • • 2-3 krotnie:: fluopyram i tebukonazol (0,75 l/ha) + kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) lub fluksapyroksad (0,3 l/ha) + kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) lub pentiopirad (0,75 l/ha) – nie łączyć z kaptanem w fazach: od opadania płatków kwiatowych do osiągnięcia przez owoc średnicy 30-35 mm (BBCH 68-74).

Zabiegi fungicydowe (co 10-12 dni) w fazach: od osiągnięcia przez owoc połowę wielkości do fazy dojrzewania owoców (na ok. 4-tygodnie przed zbiorem) - BBCH 75-86 przeciw infekcjom wtórnym i objawom późnego parcha przechowalniczego powinny opierać się na zastosowaniu:
  • • kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) wspomagany łącznie lub przemiennie z biofungicydem zawierającym laminarynę: Plantivax / Vaxiplant (1,0 l/ha) – bez okresu karencji i pozostałości po s.a.

Oprócz typowej ochrony chemicznej wskazane jest wykonywanie innych zabiegów agrotechnicznych. Bardzo istotnym zabiegiem po zbiorach owoców, najlepiej po pierwszych przymrozkach (ok. -4°C) będzie fitosanitarny dolistny zabieg 5% mocznikiem, który niszczy ok. 90% źródła pierwotnych infekcji. Jeżeli nie zdąży się wykonać tego zabiegu jeszcze przed opadnięciem liści z drzew, to można zrobić oprysk na leżące już liście pod drzewami przy pomocy belki herbicydowej z zachowaniem wymaganego stężenia nawozu. Na wiosnę dodatkowo powinno się wygrabiać spod drzew resztki nierozłożonych liści przy okazji usuwania pędów lub gałęzi po cięciu zimowym.


Sytuacja zagrożenia 2022 - mączniak jabłoni

Zimujące stadium grzyba Podosphaera leucotricha, sprawcy mączniaka jabłoni, bardzo dobrze przezimowało (pomiędzy łuskami porażonych pąków) i nie zostało wymrożone z powodu wyjątkowo ciepłej zimy 2021/2022. Wiosennemu cyklowi epidemiologicznemu tej choroby będą sprzyjać dogodne warunki (ciepła i sucha pogoda) w pełni lata 2021. Pod koniec zeszłego sezonu wegetacyjnego na odmianach szczególnie wrażliwych na tego patogena takich jak: ‘IDARED’ i sporty, ‘JONAGOLD i sporty, ‘SAMPION’ i sporty, ‘PAULARED’, ‘LOBO’ czy ‘CORTLAND’ można było stwierdzić liczne objawy infekcji wtórnych na liściach (charakterystyczne żółtawe plamy od wierzchniej strony) a także na owocach („siateczkowate” ordzawienie). W wielu kwaterach jabłoni przeprowadzono bardzo późno cięcie zimowe (nawet do kwietnia 2022) i dopiero wtedy usuwano porażone przez mączniaka pędy, które już stały się źródłem wiosennych infekcji podczas kilku bardzo ciepłych dni (temp. 15-18°C) pod koniec marca bieżącego roku. W takich miejscach porażenie pędów wynosiło > 4% pędów. Jednocześnie podczas lustracji przed kwitnieniem kwater z odmianą ‘IDARED’ i jego mutantami ‘NAIDARED’ czy ‘IDAREDEST’, zaobserwowano silnie opanowane przez grzybnię pąki, które w większości się nie rozwiną. W przypadku mniej porażonych pąków z części „wyjdą” drobne i niewykształcone, pokryte białą grzybnią liście albo zdrobniałe z mączystym nalotem. Porażone kwiaty nie są prawidłowo rozwinięte, mają sterylne pręciki i słupki (brak zapylenia) i ostatecznie zamierają przed ich całkowitym otwarciem. Uwzględniając powyższe „walka” z tym patogenem nie będzie łatwa w tym sezonie i istotne porażenie mączniakiem może wystąpić również na innych odmianach podatnych: ‘GALA’ i sporty, ‘GOLDEN DELICIOUS’, ‘LIGOL’, ‘GLOSTER’, ‘ALWA’, ‘CELESTE’ czy ‘EARLY GENEVA’.

Zalecenia ochrony 2022

Należało dokładnie przestudiować zeszłoroczny program ochrony przed mączniakiem i ułożyć odpowiedni harmonogram zabiegów 2022.

Do kwitnienia powinno się wykonać zabiegi, które obejmowały produkty:
  • • 3-4-krotnie siarka: Suflar / Pennthiol / Microthiol 80 WG / Siarka Pro 80 WG (6,0-8,0 kg/ha) w fazach: od pękania pąków do zielonego pąka (BBCH 07-56). Zabieg ten dodatkowo ograniczył populacje roztoczy na jabłoni a także można było śmiało połączyć go z produktami miedziowymi (na parcha i choroby kory i drewna),
  • • fungicyd zawierający tetrakonazol (0,4 l/ha) + kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) w fazie od różowego pąka do początku kwitnienia (10% rozwiniętych kwiatów) - BBCH 57-61,

W okresie kwitnienia zaleca się zastosować:
  • • 2-krotnie: fluopyram i tebukonazol (0,75 l/ha) + kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) lub fluksapyroksad (0,3 l/ha) + kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha) lub pentiopirad (0,75 l/ha) – nie łączyć z kaptanem w fazach: od pełni kwitnienia do opadania płatków kwiatowych (BBCH 65-69),

Zabiegi fungicydowe po kwitnieniu powinny uwzględniać użycie:
  • • 2-krotnie: fungicyd strobirulinowy + kaptan: Captan 80 WDG / Malvin 80 WDG (1,9 kg/ha),
  • • 2-krotnie: produkt zawierający węglan/wodorowęglan potasu (5,0 kg/l/ha) w fazach: od osiągnięcia przez owoc średnicy 10 mm do opadu czerwcowego zawiązków (BBCH 70-74).

W ochronie sadu przed mączniakiem jabłoni powinno się wykonywać również różne profilaktyczne działania jak: unikanie nadmiernego zagęszczenia koron drzew (sprzyja rozwojowi choroby i pogarsza skuteczność zabiegu chemicznego), wycinanie przy każdej okazji (lustracje wiosenne, ciecie zimowe) porażonych pędów z widocznymi objawami porażenia (źródła pierwotnych infekcji przed kwitnieniem), umiejętne nawożenie sadu azotem (utrzymanie umiarkowanego wzrostu).

Podsumowanie

Wykonując zabiegi fungicydami przeciw parchowi i mączniakowi jabłoni, w zależności od warunków pogodowych, powinniśmy wykonywać je z częstotliwością co 3-6 dni (do fazy osiągnięcia przez owoc średnicy 10-15 mm - BBCH 70-72) i co 10-14 dni (od fazy czerwcowego opadania zawiązków - BBCH 73-74) a także uwzględniać kilka czynników wpływających na skuteczność działania danych preparatów: zmywanie środka, przyrost powierzchni liści i zawiązków owoców, wiek liści, temperatura i wilgotność powietrza, dawka środka oraz odporność patogena na daną substancję aktywną środka.


Fot. 1. Bardzo rzadko występujące zdarzenia na porażeniach mącznikach – odm. PAULARY


Fot. 2. Jabłko odm. NAJDARED z typowymi objawami mączniaka - ordzawienie skórki w formie charakterystycznej siateczki


Fot. 3.  Mączniak jabłoni - grzybnia Podosphaera leucotricha pod mikroskopem