Można powiedzieć, że sezon wegetacyjny 2022 ruszył małymi kroczkami a z nim pierwsze zabiegi w sadach drzew ziarnkowych...
mgr inż. ogr. Tomasz Sikora - Doradca sadowniczy ProNutiva – Drzewa Owocowe, UPL Polska
Można powiedzieć, że sezon wegetacyjny 2022 ruszył małymi kroczkami
a z nim pierwsze zabiegi w sadach drzew ziarnkowych. Poniżej przedstawiam zalecenia ochrony kwater jabłoni i gruszy przed najważniejszymi chorobami w okresie przed kwitnieniem.
Jabłoń
Choroby kory i drewna
W sezonie 2022 problemem numer jeden na jabłoni (a także innych drzewach owocowych) będą wszelkie patogeny chorób kory i drewna. W okresie bezlistnym (faza pękania pąków – BBCH 07) trzeba było bezwzględnie zabezpieczać wszystkie podłużne spękania kory na pniach drzew produktami miedziowymi w dawce 3,0-5,0 kg/l/ha najlepiej z dodatkiem siarki w dawce 6,0-8,0 kg/ha (np. Penthiol/Sulfar/Microthiol/Siarka Pro) a następnie kontynuować ochronę przy ich użyciu aż do fazy zielonego pąka (BBCH 56). Produkty siarkowe mają dodatkowy wpływ na znaczne ograniczenie mączniaka, przędziorków oraz szpecieli. Takie rozwiązanie będzie ograniczać rozwój chorób zgorzeli kory i drewna zarówno pochodzenia grzybowego jak i bakteryjnego na odmianach wrażliwych: ‘GALA’
i sporty, ‘SAMPION’ i sporty, ‘RED RELICIOUS’ i sporty, ‘GOLDEN DELICIOUS’, ‘PINOVA’, ‘IDARED’ i sporty, ‘PIROS’, ‘RUBINOLA’, ‘ELISE’, ‘ELSTAR’, ‘MELROSE’, ‘TOPAZ’, ‘RAJKA’ czy ‘FREEDOM’. Nadmienię, że aktualnie nie ma żadnych środków zarejestrowanych do zwalczania tych chorób.
Zaraza ogniowa
Wspomniane wcześniej produkty miedziowe i wykonywane nimi zabiegi, wspomagają również ochronę przed zarazą ogniową, która miała idealne warunki (ciepła jesień) do rozwoju. W kwaterach, gdzie stwierdzono tę chorobę w przeciągu dwóch ostatnich lat, jak również w przypadku odmian bardzo wrażliwych: ‘IDARED’
i sporty, ‘SAMPION’ i sporty, ‘GLOSTER’, ‘JONAGOLD’ i sporty, ‘LIGOL’, ‘LIGOLINA’, ‘TOPAZ’, ‘LODEL’, ‘PINOVA’, ‘PAULARED’, ‘PIROS’, ‘WITOS’, ‘SAWA’, ‘CELESTE’, ‘EARLY GENEVA’, ‘GOLD MILLENIUM’ czy ‘MELFREE’ należy bardzo dokładnie „przypilnować” ochrony. Według aktualnego Programu Ochrony Roślin Sadowniczych (PORS) redagowanego przez Instytut Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach do zwalczania zarazy ogniowej można zastosować preparaty na bazie wodorotlenku miedzi (1,5-2,0 kg/ha)/tlenochlorku i wodorotlenku miedzi (3,0 l/ha) wspomagając biofungicydem zawierającym naturalną substancję laminarynę (Plantivax/Vaxiplant w dawce 0,75 l/ha). W pierwszym etapie (przed kwitnieniem) należy wykonać przynajmniej dwa zabiegi, ostatni kończąc na początku kwitnienia (faza otwierania się pierwszych kwiatów - BBCH 60). Produkty miedziowe stosuje się zazwyczaj do fazy zielonego pąka (BBCH 56) i od tej fazy (włącznie) wykonuje się zabiegi zapobiegawcze przy użyciu Plantivax/Vaxiplant (co 10-12 dni). Dodatkowe ograniczenie występowania tego patogenu można uzyskać stosując regulatory wzrostu na bazie proheksadionu wapnia. Pamiętajmy również o systematycznym usuwaniu porażonych pędów czy całych drzew i palenie ich poza kwaterami.
Nekrotyczna i drobna plamistość liści jabłoni
Corocznie trudnym problemem w uprawie jabłoni stają się plamistości liści: nekrotyczna plamistość liści jabłoni (tzw. opadzina liści Golden-a) i drobna plamistość liści jabłoni a ochrona przeciw nim jest bardzo ograniczona, ponieważ aktualnie brak jest zarejestrowanych fungicydów do ich zwalczania. Profilaktycznie przed kwitnieniem do ograniczania tych chorób (na odmianie szczególnie podatnej: ‘GOLDEN DELICIOUS’ i odmianach mających w genotypie Golden-a: ‘RED DELICIOUS’ i sporty, ‘GALA’ i sporty, ‘LIGOL’ i sporty, ‘SAMPION’ i sporty, ‘GLOSTER’, ‘MUTSU’, ‘PINOVA’, ‘JONAGOLD’ i sporty czy ‘EMPIRE’) można wykonać zabiegi: produkt zawierający magnez (np. siedmiowodny siarczan magnezu w dawce: 8,0-10,0 kg/ha) + produkt zawierający cynk (Zn) w stężeniu 0,1-0,15% lub produkty mikro (2 zabiegi) od fazy wykształcenia pierwszych liści do fazy różowego pąka (BBCH 20-57) i fungicyd zawierający dodynę (np. Syllit 544 SC w dawce: 1,25 l/ha / Syllit 65 WP w dawce: 1,2 kg/ha do zwalczania parcha) od fazy mysiego uszka do fazy różowego pąka (BBCH 54-57). Aby ograniczyć dodatkowo występowanie obu plamistości liści, przed sezonem, należało również uregulować pH gleby do optymalnego dla jabłoni (5,8-6,6) poprzez coroczne wapnowanie gleby, czy uregulować stosunek K: Mg (3,5). W przypadku nowozakładanych kwater należy starać się sadzić je na glebach lżejszych, przepuszczalnych, o dobrych warunkach powietrzno-wodnych.
Parch jabłoni
Biorąc pod uwagę bardzo mokry koniec sezonu 2021 (sierpień/wrzesień), liczne infekcje i porażenie wtórne liści i jabłek a także występowanie późnego parcha przechowalniczego przed zbiorami i w trakcie przechowywania owoców, bezspornie sezon 2022 będzie rokiem parchowym. W głównej mierze parch jabłoni wystąpi
w sadach i kwaterach jabłoni, gdzie na jesieni zaniechano (wzrost cen nawozów) zabiegu fitosanitarnego 5% mocznikiem. Przed kwitnieniem należy ułożyć odpowiednią strategię ochrony przeciw temu patogenowi używając odpowiednich środków: produkty miedziowe (2-3 zabiegi) od fazy pękania pąków do fazy mysiego ucha (BBCH 07-54) i fungicyd zawierający dodynę (np. Syllit 544 SC w dawce: 1,25 l/ha / Syllit 65 WP w dawce: 1,2 kg/ha - 1 zabieg) w fazie zielonego/różowego pąka (BBCH 56-57) oraz fungicyd zawierający kaptan (np. Captan 80 WDG/Malvin 80 WDG w dawce: 1,9 kg/ha – 1-2 zabiegi) od fazy różowego pąka do fazy pojawienia się pierwszych kwiatów (BBCH 57-60).
Mączniak jabłoni
Zimujące stadium grzyba Podosphaera leucotricha, sprawcy mączniaka jabłoni, nie zostało zniszczone ujemnymi temperaturami (brak mroźnej zimy 2021/2022), więc można spodziewać się silniejszego porażenia jabłoni tym patogenem. Warto w tym miejscu podkreślić, że pełnia lata 2021 odznaczała się dosyć ciepłą i suchą pogodą, co sprzyjało infekcjom wtórnym. Powinno się ułożyć odpowiedni plan ochrony z rotacją różnych grup chemicznych, tak aby nie doprowadzić do wystąpienia odporności grzyba na daną substancję chemiczną, która wcześniej była zbytnio nadużywana. W okresie przed kwitnieniem zabiegi zwłaszcza na odmianach podatnych (‘IDARED’ i sporty, ‘PAULARED’, ‘LOBO’, ‘CORTLAND’, ‘EARLY GENEVA’, ‘JONAGOLD i sporty, ‘SAMPION’ i sporty, ‘GOLDEN DELICIOUS’, ‘LODEL’, ‘RUBIN’ czy ‘REDKROFT’) zaleca się użyć produktów: siarka w dawce 6,0-8,0 kg/ha (np. Penthiol / Sulfar / Microthiol / Siarka Pro) w połączeniu produktami miedziowymi (parch, zaraza ogniowa, choroby kory i drewna) od fazy pękania pąków do fazy zielonego pąka (BBCH 07-56) i fungicyd z grupy IBE zawierający tetrakonazol (0,4 l/ha) + fungicyd zawierający kaptan (np. Captan 80 WDG/Malvin 80 WDG
w dawce: 1,9 kg/ha – przeciwdziałanie odporności) od fazy różowego pąka do fazy początku kwitnienia – 10% rozwiniętych kwiatów (BBCH 57-61).
Grusza
Zaraza ogniowa
W sadach gruszowych na pewno w pierwszej kolejności wystąpi problem z zarazą ogniową. Ochronę przeciw temu patogenowi gruszy należy szczególnie prowadzić w przypadku o odmian wrażliwe: ‘KONFERENCJA’, ‘FAWORYTKA’, ‘KOMISÓWKA, ‘PSTRĄGÓWKA’, ‘BOJNICZANKA’, ‘PARYŻANKA’, ‘KRASANKA’, ‘TRIUMF PACHANA’, ‘BONKRETA WILLAMSA’, ‘GENERAL LECLERC’, ‘CASCADE’, ‘DICOLOR’ czy ‘AMFORA’. Rozpoczynamy od zabiegów: produkty miedziowe (podobnie jak w jabłoni) do fazy mysiego uszka (BBCH 54) i biofungicyd zawierający laminarynę w dawce 0,75 l/ha (np. Plantivax/Vaxiplant) od fazy białego pąka gruszy (BBCH 57).
Parch gruszy
Spośród chorób gruszy z pewnością będzie uciążliwy również parch gruszy. Ogólnie zabiegi fungicydowe przed kwitnieniem będą bardzo podobne do zabiegów na parcha jabłoni. Należy jednak zwracać uwagę na etykietę danego preparatu czy dopuszczony jest do stosowania w uprawie gruszy.
Fot. 1 – Jabłoń opanowana przez chorobę kory i drewna sprawcę grzyba Neonetria galligena
Fot. 2 – Młody pęd jabłoni porażony przez raka bakteryjnego
Fot. 3 – Charakterystyczne pastorały przy porażeniu młodych pędów przez zarazę ogniową – jabłoń
Fot. 4 a – Początkowe objawy nekrotycznej plamistości liści jabłoni
Fot. 4 b – Zaawansowane objawy nekrotycznej plamistości liści jabłoni
Fot. 5 – Objawy drobnej plamistości liści jabłoni
Fot. 6 – Wtórne objawy parcha jabłoni na liściu – tzw. parch mozaikowy
Fot. 7 – Wtórny parch na jabłku w kwaterze, w której przegapiono ochronę
Fot. 8 – Parch przechowalniczy na jabłku – przed zbiorami
Fot. 9 a – Młode przyrosty jabłoni porażone przez mączniaka
Fot. 9 b – Bardzo rzadko spotykane objawy mączniaka na jabłkach, odm. ‚PAULARED’
Fot. 10 – Wtórne objawy mączniaka jabłoni na liściach
Fot. 11 – Gruszka z bakteryjnymi wyciekami zarazy ogniowej
Fot. 12 – Likwidowana kwatera gruszy, odm. ‚KONFERENCJA’ po zarazie ogniowej
Fot. 13 a – Początkowe objawy raka bakteryjnego na liściach gruszy
Fot. 13 b – Zaawansowany rak bakteryjny – Pseudomonas syringae – na gruszy
